Kleur en kleurenmodellen
Over het algemeen beschouwen we kleur als een intrinsieke eigenschap van een voorwerp, bijvoorbeeld een rode auto of een groene kikker. Maar in werkelijkheid is kleur wat we zien als gevolg van drie factoren die op elkaar inwerken: licht, het voorwerp en de waarnemer. Wanneer lichtstralen het voorwerp raken, wordt licht door het voorwerp geabsorbeerd en weerkaatst. Wij zien het weerkaatste licht en nemen het waar als kleur. Verschillende kleuren weerkaatsen licht van verschillende golflengten. Het menselijk oog kan duizenden kleuren in het zichtbare lichtspectrum waarnemen.
De kleuren die we zien wanneer inkt op papier is aangebracht, zijn het resultaat van het licht dat de inkt weerkaatst. Computermonitors gebruiken geen weerkaatst licht maar uitgestraald licht. De kleuren die we zien, zijn het resultaat van licht dat door het scherm wordt uitgestraald.
Om te beschrijven hoe kleur wordt geproduceerd of waargenomen, gebruiken wij kleurenmodellen. Computermonitors geven kleuren weer door variërende hoeveelheden rood, groen en blauw licht te produceren: het RGB-kleurenmodel. Het menselijk oog onderscheidt kleuren op kleurtoon ('hue'), verzadiging ('saturation') en helderheid ('lightness'): het HSL-kleurenmodel. In PaintShop Pro kunt u kleuren selecteren met het RGB- of het HSL-kleurenmodel. U kunt ook afbeeldingen uitvoeren met het CMYK-model (Cyan (cyaan), Magenta, Yellow (geel), Black (zwart)), dat voor geavanceerde afdruktoepassingen wordt gebruikt.
RGB is het standaardkleurenmodel in PaintShop Pro. Zie
Voorkeuren voor paletten instellen voor informatie over het wijzigen van het standaardkleurenmodel. Door PaintShop Pro wordt het kleurenmodel gebruikt dat u als voorkeur hebt gedefinieerd (RGB of HSL). Als u kleuren op de pagina Kleur selecteert, kunt u RGB- of HSL-waarden opgeven, ongeacht uw voorkeursinstelling. Het kleurenmodel voor de schermweergave van kleurwaarden heeft geen invloed op de wijze waarop kleuren worden afgedrukt.
RGB-model
Alle kleuren op uw computerscherm worden gemaakt door rood, groen en blauw licht te mengen in verschillende verhoudingen en intensiteiten. Wanneer deze primaire kleuren in gelijke verhoudingen worden gemengd, ontstaan de kleuren geel, cyaan en magenta. Als alle kleuren worden gecombineerd, ontstaat er wit.
Aan elke primaire kleur (rood, groen en blauw) wordt een waarde toegewezen tussen 0 (kleur niet aanwezig) en 255 (kleur op volledige sterkte). Zo heeft zuiver rood bijvoorbeeld een roodwaarde van 255, groenwaarde van 0 en blauwwaarde van 0. Geel is een combinatie van een roodwaarde van 255, groenwaarde van 255 en blauwwaarde van 0. Wanneer alle drie de waarden op 255 worden ingesteld, ontstaat er wit, terwijl drie nulwaarden leiden tot zwart. Als alle drie de kleuren op dezelfde waarde worden ingesteld, is het resultaat grijs.
HSL-model
Het HSL-model is gebaseerd op de manier waarop het menselijk oog kleuren waarneemt door middel van de kenmerken kleurtoon ('Hue'), verzadiging ('Saturation') en helderheid ('Lightness'). Aan elk kenmerk wordt een waarde tussen 0 en 255 toegewezen. De drie kenmerken worden als volgt beschreven:
• Kleurtoon — de kleur die van een voorwerp weerkaatst, zoals rood, geel of oranje. Elke kleurtoon wordt toegewezen op basis van zijn positie op het kleurenwiel. Op het kleurenwiel van de pagina Kleur worden kleuren linksom toegewezen vanaf de bovenkant. Rood is bovenaan (waarde 0) en naarmate het wiel rondgaat, wijzigt de kleur in oranje, geel, groen, blauw, paars en weer rood.
• Verzadiging — de zuiverheid of levendigheid van de kleur. Verzadiging vertegenwoordigt de hoeveelheid grijs in de kleur en heeft een waarde tussen 0 (volledig grijs) en 255 (volledig verzadigde kleur).
• Helderheid — de waargenomen hoeveelheid licht of intensiteit van licht in de kleur. Helderheid heeft een waarde tussen 0 (geen licht, ofwel zwart) tot 255 (totale helderheid, ofwel wit). Bij een helderheidsniveau van 50 procent (een waarde van 128) wordt een kleur als zuiver beschouwd. Zuiver rood heeft bijvoorbeeld een kleurtoon van 255, een verzadiging van 255 (100 procent) en een helderheid van 128 (50 procent). Voor zuiver blauw is de kleurtoon 170, de verzadiging 255 en de helderheid 128.
CMYK-model
Het CMYK-model is gebaseerd op het feit dat inkt op papier licht absorbeert en weerkaatst. Wanneer wit licht op de inkt valt, wordt een deel van het kleurenspectrum geabsorbeerd, terwijl een ander deel naar uw ogen wordt weerkaatst (resulterend in de kleur die u ziet).
In dit model worden de basiskleuren cyaan (C), magenta (M) en geel (Y (yellow)) in verschillende verhoudingen gecombineerd tot diverse kleuren. Wanneer de drie kleuren worden gecombineerd, ontstaat de kleur zwart. Aangezien zuiver zwart wegens onzuiverheden in de inkt moeilijk te produceren is, wordt zwart (K (black)) als vierde kleur toegevoegd.
Het combineren van inkten op deze manier wordt aangeduid als vierkleurendruk. Dit is een proces dat wordt gebruikt bij printservices en geavanceerde kleurenprinters.
Hoewel u in PaintShop Pro geen afbeeldingen met het CMYK-model kunt maken, kunt u kleurscheidingen maken die op CMYK-printers kunnen worden afgedrukt. U kunt dit op twee manieren doen: u kunt de afbeeldingen in CMYK-kanalen splitsen of u kunt kleurscheidingspagina's afdrukken.
CMYK-kanalen zijn vier afzonderlijke grijswaardenafbeeldingen die het percentage en de locatie van cyaan, magenta, geel en zwart in de afbeelding vertegenwoordigen. Zie
Kleurkanalen gebruiken voor meer informatie over het werken met kleurkanalen.
Wanneer u CMYK-scheidingen afdrukt, drukt PaintShop Pro voor elke primaire kleur een aparte grijswaardenpagina af. Vervolgens kunt u deze pagina's als 'kleurplaten' aan een printservice geven. Zie
Afdrukken met CMYK-kleurscheidingen voor meer informatie over CMYK-kleurscheidingen.